Disiplin Nedir?

            Disiplin kelimesi eğitim ve öğretim anlamına gelir. Genellikle disiplin denince akıllara katı, sert bir tutum, çocuğun korkmasını sağlayacak şekilde davranmak (bağırmak, azarlamak, suçlamak, cezalandırmak vb.) gibi olumsuz davranışlar gelir ancak pozitif disiplin yöntemleri olumlu, şefkatli ve hassas davranmak üzerine kurulmuştur.

            Disiplin çocuğun davranışlarına katı sınırlar koymak ve çocuğu baskı altına almak değil aksine çocuğun kendi davranışlarının sonuçlarını kabul etmesine ve sorumluluk almasına, kendi davranışlarını düzenleme ve kontrol etme becerisini geliştirmesine yardımcı olmaktır.

Disiplinin İlkeleri

Kararlılık: Anne ve baba çocuğun uyması gereken kurallar konusunda kararlı olmalıdır. Kararlı bir tonda sunulan istekler çocuk tarafından genellikle dinlenir.

Kesinlik: Anne ve baba çocuğa koyduğu kurallar konusunda kesin tavırlar sergilemelidir.

Süreklilik: Anne ve babalar kurallar konusunda farklı zamanda farklı davranışları onaylamadıklarını belirtmeli ve tutarlı olmalıdırlar.

Sakinlik: Kurallara uyma sırasında yaşanan çatışmalarda anne ve babalar sakinliğini korumalı ve çocukla sonu gelmeyecek tartışmalara girmemelidir.

Ödüllendirme: Çocuklar uygun davranışın öğrenilmesinde olumlu geribildirimler almak isterler. Aileler çocuğun olumlu davranışını desteklemeli ve beğendiklerini övgü içeren sözcüklerle ifade etmelidirler.

Çocukta Olumlu Davranışı Geliştirmede Kuralların Belirlenmesi

Kurallar ve sınırlar çocuklar için güvenli ve gereklidir. Çocuğun yaşına uygun net kurallar konulmalı ve kuralların uygulanışında tutarlı davranılmalıdır. Kuralların sayısı sınırlı olmalı ve kesinlikle uygulanmalıdır.

Kurallar mantıklı olmalı ve çocuğun uyabileceği düzeyde olmalıdır.

Kurallar mümkün olduğu ölçüde olumlu kelimelerle ifade edilmelidir.

Kurallar belirlenirken çocuğa söz hakkı verilmelidir.

Kurallar, çocuktan ne beklediğimizi açıkça ortaya koymalı ve onu yönlendirmelidir. Bir şeye “Hayır” dendiğinde neden “Hayır” dendiği açıklanmalı ve değişik seçenekler sunulmalıdır.

Ailenin koyduğu kurallara uyulmadığı taktirde olabilecekler çocuğa abartılarak söylenmemelidir.

Olumlu Disiplin İçin Dikkat Edilecek Noktalar:

 Çocuklar hissettikleri zor duygularla nasıl baş edebileceklerini bilmedikleri durumlarda duygularını rahatsız edici biçimde gösterebilirler. Bu süreçte anne babaların yapabileceklerine dair öneriler aşağıda sıralanmıştır:

Ailede her bireyin birbirinden farklı olduğu unutulmadan; çocuktan beklentiler ve uyulması gereken kurallar bireysel farklılıklar göz önüne alınarak yapılmalıdır.

Disiplin oluşturma sürecinde şiddet hiçbir şekilde kullanılmamalıdır. Şiddetin çocuğun kişisel ve sosyal gelişiminde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Çocuğa kendini kötü hissettirerek onu iyi bir davranışa yönlendiremezsiniz.

Sınır koymanız gerektiğinde çocuğunuz direniyorsa onu anladığınızı göstermelisiniz. Örneğin “Biraz daha oyun oynamak istediğini biliyorum ama artık uyuman gerekiyor.”ya da “Yarın okul varsa geç saate kadar oyun oynayamayacağını biliyorsun.” diyebilirsiniz.

Çocuğunuzu problemlerini kendi başına çözebilmesi için teşvik edebilirsiniz. “Arkadaşınla yaşadığın problemi çözmek için neler yapabilirsin?”şeklinde sorular sorarak çocuğunuzun problem çözme becerileri kazanmasına destek olabilirsiniz.

Çocuğunuza seçenekler sunun. “Süt mü içmek istersin meyve suyu mu?”gibi basit seçenekler sunarak hem çocuğunuzu iş birliğine davet edebilirsiniz hem de karar vermek becerisinin gelişimine katkıda bulunabilirsiniz.

Çocuğunuzu katı bir biçimde eleştirmekten kaçının. Bunun yerine “Böyle bir durumda başka nasıl davranabilirdin?”sorusunu sorabilirsiniz.

Çocuğunuz uyumadan önce mutlaka o gün üzerine konuşun. “Dersler nasıldı?” demek yerine “Günün nasıl geçti?”gibi açık uçlu sorular sorabilir ve siz de gününüzü çocuğunuza anlatarak aranızdaki iletişimi güçlendirebilirsiniz.

Unutmamalısınız ki; iyi niyet veya kıyamamak adı altında hiç kural koymamak çocuğa iyilik yapmak değildir.

Selvi ARSLANTOSUN

Psikolojik Danışman